Jaren geleden las ik over de Aomori's, een volk in uiterst Noord Japan. Hoe zij met stof omgaan, heeft mij geïnspireerd om 'Hummetuten' en 'Brooktuten' te gaan maken. De Aomori zijn een arm volk dat door de klimatologische en onherbergzame omgeving bijna verstoken was van materialen om weefsels mee te maken. Het enige dat groeide in het koude noorden, was hennep. En dus maakten zij kleding van wat er beschikbaar was: hennepvezels. Stof was schaars en wanneer kleding kapot was, werd het telkens gerepareerd. Een unieke stijl ontstond: Boro.
Stof uit allerlei stukjes Het maken van henneptextiel is een uitgebreid proces. In het voorjaar zaaiden de Aomori vrouwen de hennep in. Zij zorgden voor de teelt en oogstten de vezels aan het eind van het seizoen. In de winter werden de vezels verwerkt en geweven tot stof. Een proces van een heel jaar. “Voor hennepstof moest hard gewerkt worden. Daarom werd elk kledingstuk steeds gerepareerd als het kapot was. En dat vaak een leven lang. De samengestelde stof uit allerlei stukjes wordt 'Boro' genoemd.” Het herstellen van kleding deden de Aomori met de "Sachiko-steek" oftewel de running stich (onze stiksteek). Vaak simpel, maar soms ook met prachtige patronen. Na jaren van reparatie ontstonden er kledingstukken met een eindeloos pallet aan stiksels en stukjes stof in diverse tinten indigo, de verfstof waar voornamelijk mee geverfd werd. Repareren uit noodzaak De noodgedwongen en eindeloze reparaties waren een toonbeeld van armoede. In de zuidelijkere gedeeltes van Japan was er immers wel toegang tot mooie stoffen als katoen en zijde. Het was zelfs zo dat de Aomori vrouwen naar de haven gingen om aan koorden en stroken stof te komen die gebruikt werden om bulkgoed en balen op schepen mee vast te binden. De materialen die door anderen weg zouden worden gegooid, waren voor hen iets kostbaars.
Kunst
Zeg nou zelf, borostoffen zien er toch prachtig uit? Ooit geboren uit noodzaak, maar inmiddels worden de authentieke borostoffen nu over de hele wereld voor veel geld verhandeld in dure galerieën. Boro is nu een veelvoorkomende stijl in de mode. Moderne spijkerbroeken worden met opzet beschadigd en fabrieksmatig "gerepareerd".
Vervuilende jeansindustrie
Ook las ik over de productie van onze jeans. Wat blijkt: het is een van de meest vervuilende textielproducties. Daarnaast hebben arbeiders die in de fabriek onze jeans staan te zandstralen omdat we zo graag een 'versleten' broek willen dragen, soms al rond hun dertigste te kampen met stoflongen en raken zo al jong chronisch ziek. Om dan nog niet eens te spreken over de andere schrijnende arbeidsomstandigheden. Hoe scheef kunnen dingen zijn.
“Geraakt door deze verhalen ben ik afgedankte jeans gaan verzamelen om die te recyclen uit respect voor de fabrieksarbeiders die hun gezondheid opofferen. Maar ook uit respect voor de Aomori vrouwen die zo zorgzaam omgaan met weefsels.”
Waarom iets weggooien als je er nog van alles mee kunt doen? Japanners hebben hier ook een mooie term voor: Mottainai. Zie blog over Mottainai.
Hummetuut & Brooktuut
Wat geldt voor jeans, geldt ook voor overhemden. Een mooi overhemd kan flink prijzig zijn; ze zijn vaak gemaakt van fijne gemerceriseerde Egyptische katoen. Als de boord en manchetten een beetje versleten zijn, is dat vaak een reden om het overhemd te dumpen. Niet meer geschikt om gelikt in een belangrijke vergadering te zitten. Daarom verzamel ik naast jeans ook hemden, want de rest van de stof van een overhemd is vaak nog goed bruikbaar. Zo is de Hummetuut en de Brooktuut ontstaan. Twee benamingen die afgeleid zijn uit het Maastrichts dialect.
Hummetuut: ‘Humme’ is een hemd en ‘tuut’ is een tasje.
Brooktuut: 'Brook' is een broek en 'tuut' is wederom een tasje.
De Hummetuut en Brooktuut zijn tassen die volledig bestaan uit gedragen overhemden en jeans in Borostijl. Tassen, oftwel 'tuuten', die gemaakt zijn van kledingstukken die met liefde zijn gedragen en die zo een tweede leven krijgen.